Ombudsman

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do: nawigacja, szukaj

Ombudsman (szw. rzecznik) [1] – określenie pochodzące z języka szwedzkiego, określające niezależnego urzędnika, do którego można się odwoływać w sprawie naruszenia praw i wolności jednostki po wyczerpaniu samodzielnych możliwości prawnych.

Geneza[edytuj | edytuj kod]

Powołany po raz pierwszy w Szwecji w 1809 roku jako kanclerz sprawiedliwości. Jego podstawową kompetencją było kontrolowanie działania administracji. W XIX w. osłabienie pozycji monarchy na rzecz parlamentu wzmocniło rolę Ombudsmana w Szwecji.

Szwecja była jedynym krajem posiadającym ombudsmana do 1919 roku gdy urząd ten został wprowadzony w Finlandii. W latach 50. XX wieku ombudsmana wprowadzono w Danii. W RFN powołano pełnomocnika Bundestagu do spraw wojskowych (nie jest to klasyczny Ombudsman). W latach 60. XX wieku nastąpił gwałtowny rozwój tej instytucji w krajach demokratycznych. Konstytucja Hiszpanii z 1978 wprowadziła instytucję "Obrońcy Ludu" (Defensor del pueblo). [2]

W Polsce podobna instytucja zaistniała za czasów PRLEwa Łętowska (pierwszy Rzecznik Praw Obywatelskich) została na ten urząd powołana w 1987 roku. Działalność Rzecznika reguluje Konstytucja RP z 1997 (art. 208 - 212) i Ustawa z dnia 15 lipca 1987 roku o Rzeczniku Praw Obywatelskich[3]. Czechy powołały Ombudsmana w 1999 roku, a Słowacja w 2001.

Cechy urzędu[edytuj | edytuj kod]

Jest to samodzielny organ państwowy oddzielony wyraźnie od administracji i sądownictwa, powiązany z parlamentem poprzez sposób powoływania oraz kontrolną funkcję parlamentu.

Wysłuchuje skarg obywateli na nieprawidłowe działanie administracji i podejmuje działania w celu ich wyeliminowania. Informuje parlament o stanie praworządności w działaniu administracji. Na podstawie różnego typu informacji, także powziętych samodzielnie, może podjąć działania z własnej inicjatywy, nie tylko na wniosek pokrzywdzonego. Kontakt obywateli z ombudsmanem jest stosunkowo mało sformalizowany.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]