Ombudsman
Ombudsman (szw. rzecznik) [1] – określenie pochodzące z języka szwedzkiego, określające niezależnego urzędnika, do którego można się odwoływać w sprawie naruszenia praw i wolności jednostki po wyczerpaniu samodzielnych możliwości prawnych.
Spis treści
Geneza[edytuj | edytuj kod]
Powołany po raz pierwszy w Szwecji w 1809 roku jako kanclerz sprawiedliwości. Jego podstawową kompetencją było kontrolowanie działania administracji. W XIX w. osłabienie pozycji monarchy na rzecz parlamentu wzmocniło rolę Ombudsmana w Szwecji.
Szwecja była jedynym krajem posiadającym ombudsmana do 1919 roku gdy urząd ten został wprowadzony w Finlandii. W latach 50. XX wieku ombudsmana wprowadzono w Danii. W RFN powołano pełnomocnika Bundestagu do spraw wojskowych (nie jest to klasyczny Ombudsman). W latach 60. XX wieku nastąpił gwałtowny rozwój tej instytucji w krajach demokratycznych. Konstytucja Hiszpanii z 1978 wprowadziła instytucję "Obrońcy Ludu" (Defensor del pueblo). [2]
W Polsce podobna instytucja zaistniała za czasów PRL – Ewa Łętowska (pierwszy Rzecznik Praw Obywatelskich) została na ten urząd powołana w 1987 roku. Działalność Rzecznika reguluje Konstytucja RP z 1997 (art. 208 - 212) i Ustawa z dnia 15 lipca 1987 roku o Rzeczniku Praw Obywatelskich[3]. Czechy powołały Ombudsmana w 1999 roku, a Słowacja w 2001.
Cechy urzędu[edytuj | edytuj kod]
Jest to samodzielny organ państwowy oddzielony wyraźnie od administracji i sądownictwa, powiązany z parlamentem poprzez sposób powoływania oraz kontrolną funkcję parlamentu.
Wysłuchuje skarg obywateli na nieprawidłowe działanie administracji i podejmuje działania w celu ich wyeliminowania. Informuje parlament o stanie praworządności w działaniu administracji. Na podstawie różnego typu informacji, także powziętych samodzielnie, może podjąć działania z własnej inicjatywy, nie tylko na wniosek pokrzywdzonego. Kontakt obywateli z ombudsmanem jest stosunkowo mało sformalizowany.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich
- Komisarz Praw Człowieka Rady Europy
- Rzecznik Ubezpieczonych
- Rzecznik konsumentów
- Trybun ludowy
- Rada Stanu (Francja)
Przypisy
- ↑ Słownik Wyrazów Obcych
- ↑ Konstytucja Hiszpanii art. 54
- ↑ ustawa z 15 lipca 1987 roku (Dz.U. 1987 nr 21 poz. 123) z późniejszymi zmianami.